4 september 2018
De VN heeft Burundi opgeroepen om een nieuwe ‘politieke omgeving’ tot stand te brengen op basis van de recent aangenomen nieuwe grondwet. Dit is een nieuw geluid van de VN, want eerder waren er heel wat negatieve uitlatingen over de totstandkoming van deze nieuwe grondwet. De reacties in Burundi op de oproep van de VN liepen uiteen. Vooral de oppositie toonde verbazing.
De VN noemt het verloop van de dialoog tussen partijen in Burundi, gericht op het voorbereiden van geloofwaardige verkiezingen in 2020, te traag. De activiteiten van de EAC (Oost-Afrikaanse Commissie) om in Burundi een samenwerking tussen de zittende partij en de oppositie te realiseren om een voor partijen aanvaardbare politieke structuur tot stand te brengen, gaan door. De dialoog, waarvan de coördinatie binnen de EAC wordt georganiseerd door Benjamin Mkapa, voormalig president van Tanzania (1995 – 2005), verloopt als een stroef proces. De derde dialoog-bijeenkomst, in februari 2017 werd, volgens de woorden van Mkapa geboycot door de Burundese regering. De Burundese regering gaf destijds aan dat, gelet op de door Mkapa uitgenodigde partijen, van een echte dialoog geen sprake kon zijn: onder de beoogde genodigden bevonden zich personen die werden gezocht door de Burundese justitie. Toen deze personen van de genodigdenlijst waren geschrapt, weigerde een groep oppositieleiders, verblijvend in het buitenland en verenigd in de CNARED, deelname aan de bijeenkomst. Het resultaat was dat de Burundese regering genoeg tijd kon winnen om een nieuwe grondwet te formuleren. Bij de vierde bijeenkomst in december 2017 zei Mkapa dat het Burundese volk het recht heeft om een eigen grondwet te kiezen. Deze grondwet werd medio 2018 na een referendum een feit. Inmiddels staat nu de vijfde bijeenkomst in het kader van de dialoog op stapel. Deze zal worden gehouden in de hoofdstad van Oeganda. Aanvankelijk had de Burundese regering te kennen gegeven hierbij aanwezig te zijn, omdat zij er niet van wilde worden beschuldigd het proces te belemmeren. Maar later werd dit standpunt gewijzigd, omdat de veiligheid in Oeganda onvoldoende zou zijn. Ook stelt de Burundese regering, dat aspecten die door de nieuwe grondwet nu zijn opgelost, niet opnieuw ter discussie mogen worden gesteld. De officiële mededeling is, dat Burundi alleen zal deelnemen als dit de laatste bijeenkomst is. De speciale Gezant voor Burundi van de VN, Michel Kafando, benadrukt dat het gaat om een stappenplan naar de verkiezingen in Burundi van 2020.
Formele thema’s voor de vijfde bijeenkomst zijn o.a. het garanderen van een individuele vrijwillige keuze bij de terugkeer van vluchtelingen van Tanzania naar Burundi en het garanderen van vrije democratische verkiezingen in 2020. Over de terugkeer van vluchtelingen uit Burundi heeft de Burundese president Nkurunziza gezegd dat Burundi, nu 3 jaar later, veilig is en dat mensen zonder problemen terug kunnen komen. Hij werd hierin in juli 2018 gesteund door de huidige president van Tanzania, John Magufuli. Vluchtelingen voelen zich echter te zeer gedwongen om terug te keren.
De CNARED wil bij de vijfde bijeenkomst alsnog de reeds aangenomen grondwet ter discussie stellen, omdat hierin sommige bevolkingsgroepen zouden worden uitgesloten terwijl andere zouden worden bevoordeeld. Het is afwachten of Burundi gaat deelnemen aan de rondetafelconferentie. Agathon Rwase, de in Burundi wonende voorzitter van een andere oppositiegroep, genaamd Amizero y’Abarundi, heeft uitgesproken dat er nu consensus nodig is. Rwasa maakt als oppositieleider deel uit van de huidige regering in Burundi. President Nkurunziza heeft inmiddels een waarschuwing uitgesproken tegenover groeperingen die mogelijk complotten smeden om de regering ‘op ondemocratische wijze omver te werpen’.
Een ander gegeven is, dat vanuit de politieke partij Frodebu (lid van de CNARED) gevraagd is om verlenging van het mandaat van VN Onderzoekscommissie voor Burundi, nog voordat de laatste bijeenkomst van deze onderzoekscommissie van 10 tot 28 september a.s. plaatsvindt. De CNARED kent verschillende problemen tussen de leden onderling. Zo wordt er door sommige leden gespeculeerd over de steun aan de bestaande regering door andere leden.
Op 3 september jl is Michel Kafando aangekomen in Burundi om in een week tijd namens de VN gesprekken te voeren met betrokkenen bij de vijfde ronde van de dialoog vanuit de EAC. Ook hij stelt dat dit de laatste ronde moet worden.
Verantwoording:
De informatie die is gebruikt voor dit bericht van Kennis zonder Grenzen is verkregen van openbare media.