14 juni 2020

Terwijl in het presidentiële paleis, dat zijn naam ontleent aan de eerste Burundese koning Ntare Rushatsi, de condoleanceregisters werden klaargelegd, vergaderden de Burundese ministers over de situatie. Allereerst moesten zij het overlijden van de president laten bevestigen door het constitutionele hof. Nadat dit was gebeurd, kon de positie van president formeel als vacature worden gesteld. Deze ministeriële crisisvergaderingen werden geleid door Gaston Sindimwo, de eerste vice-president. Hij is tevens de partijleider van oppositiepartij UPRONA. De tweede vice-president is lid van de regeringspartij CNDD-FDD Joseph Butore. Volgens de grondwet zou de voorzitter van het parlement, Pascal Nyabenda, als interim-president moeten optreden. Zijn taak zou zijn om presidentsverkiezingen te organiseren. Hij zou ook interim president kunnen blijven tot de in mei 2020 nieuw verkozen president Evariste Ndayishimiye zou worden beëdigd, in principe in augustus 2020. De grondwet voorziet niet volledig in oplossingen voor de nu ontstane situatie, met al een nieuw gekozen maar nog niet beëdigde president terwijl de zittende president is overleden. Er zou een machtsstrijd kunnen ontstaan als Pascal Nyabenda de leiding zou krijgen. Ndayishimiye wordt gesteund door andere legerleiders dan Nyabenda. Volgens een anonieme bron, dichtbij de actuele vergaderingen, aangehaald door Al Jazeera, zijn het niet de ministers die nu beslissingen nemen. Het is een crisisteam van generaals, dat beslist wat er gaat gebeuren. Het gaat om machtige generaals die net als Nkurunziza al 15 jaar heersen samen met de president.

Of de gekozen opvolger Ndayishimiye eerder zal worden ingezworen zoals de ministers willen, of een interim president op het toneel verschijnt, zou afhangen van de generaals. Inmiddels heeft het constitutionele hof bekend gemaakt dat Ndayishimiye inderdaad eerder zal worden ingezworen. Een diplomaat zou hebben aangegeven dat dit het beste is, want onzekerheid en immobiliteit voor de gekozen president ‘gaan gepaard met gevaar.’

Zelf had Nkurunziza gewild dat Nyabenda hem zou opvolgen, maar de generaals kozen Ndayishimiye als presidentskandidaat. Hoewel hij ook generaal in rang is, staat Ndayishimiye niet bekend als een hardliner en bovendien was nog verwacht dat Nkurunziza vanaf de zijlijn een significante rol zou spelen. Nkurunziza bouwde een cultstatus rond zijn leiderschap en sommige officials duiden zijn dood als een catastrofe.’ Maar hij was niet alleen aan de macht, hij werd gesteund door generaals en zijn overlijden kan een machtsstrijd in de legertop en bij de overheid veroorzaken.

Een andere lastige factor voor Ndayishimiye is dat er al in 2018 een nieuwe grondwet is klaargelegd, die bij zijn aantreden moet worden geïmplementeerd. De wet van 2005, in feite de tekst van het Akkoord van Arusha, wordt vervangen door de goedgekeurde wet van juni 2018. Hierin worden instituties genoemd die nog niet bestaan.

Evariste Ndayishimiye heeft na de condoleance de overleden president geëerd om zijn goddelijke ideeën. Er zijn zeven dagen nationale rouw van kracht, waarin alleen kerkmuziek mag worden gehoord. Huwelijken en rouwceremonies zijn toegestaan, verder is geen enkele feestelijkheid aan de orde. In bars is popmuziek en karaoke verboden.

Evariste Ndayishimiye zal op donderdag 18 juni 2020 om 11 uur in het stadion van Gitega de eed afleggen als nieuwe president van Burundi.

Verantwoording:
De informatie die is gebruikt voor dit bericht van Kennis zonder Grenzen is afkomstig van openbare media. De foto is een detail van Voanews: Een van de vluchtelingenkampen die in 2015 voor Burundezen is ingericht.