Jaarverslag 2015

1. VERSLAG VAN HET BESTUUR

 

Het jaar 2015 wordt voor Burundi gekenmerkt als een jaar waarin veel gebeurde als gevolg van de verkiesbaar stelling en verkiezing van president P. Nkurunziza in een derde mandaat. Dit derde mandaat is omstreden omdat de grondwet slechts twee mandaten toestaat, maar de president en diens achterban benoemen dit mandaat als het tweede, omdat de president de eerste keer (in 2005) niet is gekozen maar aangewezen door het parlement. Zoals in verschillende landen in Afrika, waar verkiezingskwesties tot onrust kunnen leiden en regeringsleiders langer aanblijven dan in eerste instantie grondwettelijk mogelijk leek, heeft de presidentsverkiezing geleid tot onrust. Dit begon in het voorjaar en resulteerde in 2015 in meer dan vierhonderd doden, meer dan 230.000 vluchtelingen, een minstens 15.000 internally displaced persons (bron: OCHA, VN, 14.01.2016) en uiteindelijk een negatief reisadvies van de Nederlandse overheid. De onrust betreft voornamelijk enkele wijken in de hoofdstad, maar is in het hele land merkbaar. Kinderen kunnen niet structureel naar school door deze crisis. Veel studenten zijn de hoofdstad uit gestuurd. Prijzen zijn verhoogd en de armoede en honger zijn verder toegenomen. Op de lijst van de Wereldbank is Burundi momenteel het armste land ter wereld. Op de site van Kennis zonder Grenzen is zoveel mogelijk de relevante informatie over deze crisis weergegeven in het doorlopende ‘Nieuws’.

 

In het jaar 2015 heeft Stichting Kennis zonder Grenzen een aantal activiteiten uitgevoerd in Burundi en Nederland. In februari en maart heeft een onderzoeksmissie plaatsgevonden met een filmregisseur, naar Burundi, ter voorbereiding op het realiseren van een film over het land. Er werden locaties bezocht, een scenario geschreven, netwerk opgebouwd om lokaal in de toekomst te kunnen gaan filmen, formele procedures uitgezocht en proefopnames gemaakt. Er is door de filmer contact gelegd met een productiemaatschappij om de film te produceren. Kort na de onderzoeksmissie ontstond de onrust in Burundi en het is daarom nog niet op korte termijn mogelijk om op een zekere en veilige manier de filmvoorbereidingen voort te zetten.

 

In 2015 werd een visproject gestart in Burundi, ‘Poissons de Vie’. De voeding voor veel Burundesen is onvoldoende en eenzijdig. Vis kan, voor kinderen en volwassenen, een relevante aanvulling van eiwitten en andere voedingselementen vormen. Mensen hebben meestal niet de middelen om naar het Lac Tanganyika te reizen en vis te kopen. De opzet van het project is in vijvers op het land vis te gaan kweken voor de voeding van mensen in de omgeving. Na de startfase kan het project financieel zelfvoorzienend zijn. Kennis voor de uitvoering van het vis kweken werd in Burundi opgedaan met onder andere de hulp van het DAPA project (Développement de l’Aquaculture et de la Pêche Artisanale), dat in mei 1998 door de Burundese overheid en de Afrikaanse Ontwikkelingsbank was opgezet. Dit omvat cultivering en beheer van water, visserij management en vismethodieken. Hoewel dit project al was afgesloten, werd het gebruikte studiemateriaal vanuit DAPA gratis beschikbaar gesteld en werd de projectleiding bijgestaan door een lokale deskundige. Ook vanuit ‘Valleivis’, een duurzame viskwekerij in Nederland, werd kennis beschikbaar gesteld en kon de opzet worden getoetst. Na een pilot project aan de rand van de hoofdstad is het projectvoorstel voor de regio Mageyo door ‘TakaTuka Foundation’ geaccepteerd. In deze regio kan gebruik worden gemaakt van natuurlijk stromend water. Het project verloopt in drie fasen. Door de ontstane crisis en de gestegen prijzen was het aan te schaffen land in prijs gestegen, wat een probleem vormde in de eerste fase. Een andere tegenvaller was dat bij de graafwerkzaamheden een drinkwaterleiding werd beschadigd, die snel moest worden gerepareerd. Dit is gelukt. Voor de extra kosten is een garantieafspraak gemaakt met de projectmedewerkers, die uiteindelijk eigenaar van het project zullen zijn. Deze garantie had de vorm van een potentiële lening. In de tweede fase van het project zijn hekken rond de vijvers geplaatst. Gekozen is voor goedkoper materiaal dan was begroot, omdat de vijvers zich in een goed te bewaken gebied bevinden. In de projectbegroting zijn hiermee de tekorten ongedaan gemaakt. We hebben veel bewondering voor het doorzettingsvermogen van de projectmedewerkers. Naar verwachting zal begin 2016 de derde en laatste fase kunnen worden betaald en kan de viskwekerij van start. We zijn ‘TakaTuka Foundation’ erg dankbaar voor de financiële en morele steun.

 

In 2015 kregen we het verzoek om mee te denken aan de opzet van een project voor zeepproductie, op te zetten door de landelijke patiëntenvereniging ANAPRODM-asbl. Omdat het niet de doelstelling is van Kennis zonder Grenzen om projecten te begeleiden, hebben we getracht een internationaal werkende professionele fairtrade organisatie, die duurzame benutting van palmolie combineert met scholingsprojecten en vast salaris voor vrouwen, hiervoor te interesseren. Deze organisatie heeft echter geen activiteiten in Burundi. Door de crisis in het land is het vervolgens moeilijk gebleken om hiervoor nu geïnteresseerde partijen te vinden. Desondanks is een schenking gedaan door vrijwilligersorganisatie ‘De Spullewaard’, waardoor nu 12% van het benodigde bedrag beschikbaar is. De opzet is dat chronische patiënten na hun rehabilitatie met hun gezinnen actief werken in het project en met de opbrengst een collectieve zorgverzekering beheren, die hen in staat stelt de benodigde medicijnen te blijven gebruiken. Dit zal leiden tot grotere zelfredzaamheid, wat Kennis zonder Grenzen van harte ondersteunt. Palmnoten zijn in de regio beschikbaar. Kennis zonder Grenzen beheert het geschonken bedrag en zal in een rustigere fase in de toekomst alsnog proberen een organisatie voor het project te interesseren. Waar nodig zal Kennis zonder Grenzen vrijwillige kenniswerkers koppelen aan de projectuitvoering. We zijn de medewerkers van ‘De Spullewaard’ dankbaar voor de gift.

 

Dieren zoals koeien, geiten, konijnen en kippen vormen in Burundi een relevant bezit. De melk en het vlees zijn een aanvulling op de voeding en de mest wordt onder andere gebruikt voor de landbouwgrondjes. In 2015 werd door particulieren een koe geschonken voor de vrouwenkliniek van het CNPK Ziekenhuis in Bujumbura. Voor nog een koe zijn bedragen geschonken, die hopelijk binnenkort worden aangevuld, zodat deze koe ook kan worden gekocht. Ook voor het project ‘Poissons de vie’ zijn in 2016 een koe en kippen voorzien. De mest heeft daar een functie als aanvulling op het vissenvoer. Het gaat om koeien die in Burundi zelf worden gefokt. Zij stammen af van koeien die lang geleden vanuit Europa zijn geïmporteerd. De dieren hoeven dus niet te worden verscheept en zijn gezond. Ze worden goed verzorgd.

 

Kennis zonder Grenzen werd in dit jaar benaderd door een grote Nederlandse organisatie die in vele landen met een medische achterstand kennisoverdracht biedt op medisch gebied, in het bijzonder betreffende HIV en Aids. De vraag was of het netwerk van Kennis zonder Grenzen in Burundi zou kunnen worden benut om daar de scholing (na een startfase op locatie voornamelijk via internet) te kunnen laten uitwaaieren.  Hier is vanuit onze stichting energie in gestoken en er hebben enkele overleggen plaatsgevonden. Uiteindelijk bleek het geen haalbare mogelijkheid, omdat deze organisatie sinds kort geen subsidies meer bleek te krijgen, waardoor voor de scholingen een hoog bedrag werd gevraagd. Voor Burundese artsen en paramedici was dit kansloos en de begroting van Kennis zonder Grenzen was bij lange na niet toereikend om hierin te kunnen voorzien.

 

De opbouw van een kennisnetwerk is relevant voor de doelstellingen van Kennis zonder Grenzen. Hier is veel aandacht aan besteed in 2015. Bij kennisoverdracht gaan we ervan uit dat anderen van de geboden kennis goed kunnen profiteren. Ervaren professionals hebben hun kennis opgebouwd en van hun fouten geleerd. Zij kunnen anderen laten profiteren van het ervarings- en kennisniveau dat zij hebben bereikt door ook hun eigen fouten onder ogen te zien. Dit principe van leapfrogging en kennis als vermogen is in de visie van Kennis zonder Grenzen beschreven. Er wordt een database opgebouwd, waarin beschikbare kennis wordt opgeslagen. De privacy van de vrijwilligers die hun kennis op deze wijze beschikbaar willen stellen, wordt gegarandeerd. Opname in de database betekent niet dat men zich verplicht aan een project mee te werken. Voor Kennis zonder Grenzen betekent het wel dat er een ingang is, wanneer in een bepaalde sector kennis wordt gevraagd. De vrijwilliger kan binnen zijn eigen netwerk ook helpen zoeken naar hetgeen nodig is. Tijdens de vrijetijdsmarkt in Hilversum heeft een aantal vrijwilligers zich opgegeven. Ook via de website van Kennis zonder Grenzen kunnen vrijwilligers contact opnemen en hun belangstelling kenbaar maken. Bij de overdracht van kennis wordt gebruik gemaakt van internet, zodat de vrijwilliger niet naar Burundi hoeft te reizen. Contacten over kennis kunnen via internet worden onderhouden voor een langere periode. Vanuit Kennis zonder Grenzen zal indien nodig een internetfaciliteit worden gefinancierd voor de vragende Burundese partij.

 

Relatieopbouw is in dit eerste volle jaar van Kennis zonder Grenzen een belangrijk punt geweest. We hebben ons bij een groot aantal organisaties bekend gemaakt. De gemeente Hilversum heeft onze stichting gehonoreerd met een aanmoedigingssubsidie. We hebben contacten gelegd met andere vrijwilligers en projecten in Burundi, zoals op het gebied van sport voor scholieren. De Wereldwinkel bleek geen projecten in Burundi te hebben en in 2016 zal hierover overleg plaatsvinden. De ‘Speel-o-theek’ in Hilversum heeft educatief speelgoed geschonken. Ook verschillende andere organisaties helpen om onze naamsbekendheid te vergroten. Met enkele politici en oud-politici, onderzoekers en universiteitsdocenten en hoogleraren konden we contacten leggen. Voor het realiseren van de doelstellingen van Kennis zonder Grenzen werden enkele lezingen over Burundi verzorgd. Het relatienetwerk is ook uitgebreid met vertegenwoordigers van andere organisaties (nationaal en internationaal) die in Burundi actief zijn, maar zonder dat er sprake is van onderlinge afhankelijkheid. Het biedt de mogelijkheid om gebruik te maken van beoordelingen en contactlegging door betrouwbare ervaren professionals op locatie, die zich vrijwillig en belangeloos inzetten voor de doelen van Kennis zonder Grenzen.

 

Fondsenwerving vond in 2015 voornamelijk plaats via activiteiten bij evenementen zoals markten, congressen, lezingen en via particuliere acties. Voor achtergrondinformatie werd tevens de website gebruikt.

 

In een aantal gevallen hebben we een geoormerkte gift beantwoord met de schenking van enkele boeken. Dergelijke giften zijn in de jaarrekening terug te vinden en vallen niet onder de algemene inkomsten zoals niet geoormerkte schenkingen en donaties in de vorm van de aankoop van een boek.

 

Voor particuliere initiatieven en NGO’s is fairtrade een code die geen uitleg behoeft. Burundesen die in een project actief zijn, moeten een salaris kunnen verdienen of in ieder geval een gegarandeerd recht op de verkregen inkomsten hebben, kinderarbeid wordt niet geaccepteerd, dieren moeten goed worden verzorgd en land- en waterbeheer moet ecologisch correct gebeuren, wapenindustrie wordt nooit gesteund. Het milieu moet worden gerespecteerd en bodemerosie moet worden voorkomen. Desondanks acht Kennis zonder Grenzen het van groot belang om de mogelijkheden en onmogelijkheden in het land onder ogen te zien. Wanneer een project zich afspeelt binnen de door de regering gestelde wetten en regels, kan dit acceptabel zijn, ook al wijken de normen hierbij af van de Nederlandse of Belgische normen. Kennis zonder Grenzen zal zich bijvoorbeeld niet uitspreken over dieselmotoren in de stad, of het eten van vlees. In een land waar infrastructuur en voedsel  grote belemmerende factoren zijn gebleken om te kunnen ontwikkelen of zelfs te overleven, is onze hulp acceptabel wanneer de brede maatschappelijke aspecten ervan ‘goed genoeg’ zijn. Wat dit inhoudt wordt per geval beoordeeld door het bestuur, waarbij SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden) doelen worden beoordeeld, evenals een goede voorbeeldfunctie voor anderen.

 

De consequenties van de actuele crisis in Burundi zijn nog niet goed in te schatten. In grote lijnen gaat het gewone dagelijkse leven inmiddels wel weer door, al is alles duurder geworden, maar gevaarlijke incidenten zijn nog steeds mogelijk en komen bijna altijd onverwacht. De relatieve rust die Burundi kenmerkte kan niet meer worden genoemd als een bijzonderheid in de regio als geheel. Er zal een wisselwerking kunnen ontstaan met omliggende landen, vooral DR Congo en Rwanda, waar de komende jaren verkiezingen gaan worden gehouden met verwachte onrust daarbij. Ondanks de crisis is het project ‘Poissons de Vie’, dat is gelokaliseerd in een relatief rustige streek, goed van start gekomen. Dit past bij de natuur van de Burundesen en het geeft hoop. Kennis zonder Grenzen wil Burundi meer voor het voetlicht krijgen, in goede en ook in helaas slechtere tijden, omdat een land dat wordt vergeten hoe dan ook niet zal kunnen ontwikkelen. De stichting wil, ook in moeilijke tijden, mensen die vreedzaam een bestaan willen opbouwen met kennis bijstaan. Internet is hierbij een belangrijk hulpmiddel. Als gevolg van de crisis is het niet verantwoord om tegen het reisadvies van de Nederlandse overheid in naar Burundi toe te gaan, maar op locatie bestaat waar nodig wel de mogelijkheid dat vanuit het netwerk van de stichting hand- en spandiensten worden verricht.

 

De website van Kennis zonder Grenzen is in 2015 verder geprofessionaliseerd, zonder dat dit tot hoge kosten heeft geleid. De opzet van de site is eenvoudig en rustig. Op de nieuwspagina op de website worden de actualiteit en achtergronden zo goed mogelijk bijgehouden, omdat er in andere media nog altijd weinig over Burundi wordt gemeld.

 

In de bestuursvergaderingen van Kennis zonder Grenzen is in 2015 aandacht besteed aan de financiële situatie, die als goed maar niet te overdadig is beoordeeld, en aan de vraag hoe om te gaan met projecten naast de kennisoverdracht. Aspecten van fairtrade en evaluatiemethodes kregen aandacht en zullen ook in 2016 weer aan de orde komen. Ook methodes van fondsenwerving werden besproken. Stichting Kennis zonder Grenzen is een kleine stichting, die niet als eerste behoefte heeft om groot te worden om het groot worden. De slogan ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder’ daagt in deze fase van het bestaan van de stichting ook helemaal niet uit om aansluiting bij andere organisaties tot stand te brengen. Er zijn bij de stichting geen belangen rond arbeidsplaatsen, omdat alle taken door vrijwilligers worden uitgevoerd. Het nadeel van een kleine stichting is dat het meer moeite kost om fondsen binnen te krijgen. Voordelen zijn dat er van ontwikkelingsgelden geen salarissen hoeven te worden betaald en dat er geen zwaar opgetuigde en kostbare procedures nodig zijn om adequaat en verantwoord te werken. In het palet van ontwikkelingssamenwerking hebben zowel grote als kleine initiatieven een plaats en zij vullen elkaar aan. Toch is er in Nederland in het jaar 2015 meer bezuinigd op het ontwikkelingsbudget, waar vooral de grote initiatieven veel last van hebben gehad en verder gaan krijgen. Voor een kleine stichting vraagt het veel inspanning om via vermogensfondsen budget binnen te krijgen. De procedures hierbij zijn tijdrovend, maar een belangrijkere factor is dat de voorwaarden en toetsingsmethoden niet zijn toegespitst op kennisoverdracht via internet, maar voornamelijk op hands-on projecten op locatie. Maar zelfs wanneer beschikbare subsidies zich wel rechtstreeks op de doelstellingen van Kennis zonder Grenzen zouden richten, zou het noodzakelijk zijn hiervoor een professionele fondsenwerver in te huren, die de hele procedure beschrijft, volgt en verantwoordt. Het bestuur stelt dat dit nu niet binnen de mogelijkheden van de stichting ligt. Het bestuur heeft ook besloten dat het aanvragen van het CBF certificaat (Centraal Bureau Fondsenwerving) vooralsnog te duur is en geen betere kansen biedt aan Kennis zonder Grenzen. Het is typerend voor de subsidiewereld dat nagenoeg steeds een CBF-certificaat nodig is om alleen al een aanvraag te mogen indienen bij een fonds. De stichting voldoet wel aan alle voorwaarden van het CBF, maar de kosten van het certificaat staan in geen verhouding tot de beschikbare jaarbudget. Het bestuur geeft in de huidige situatie prioriteit aan het uitbouwen van de doelstellingen en niet, zoals gemeld, aan het uitvoeren van nevenprojecten. Dit zal jaarlijks worden herbeoordeeld. Kennis zonder Grenzen heeft wel de ANBI status, waardoor schenkingen volgens de regels van de fiscus aftrekbaar zijn. Bij evenementen worden door Kennis zonder Grenzen donaties gevraagd en het boek aangeboden. Dit zou tot meer inkomsten leiden wanneer een mobiel pinapparaat beschikbaar zou zijn. In 2015 werden de kosten hiervan als te hoog ingeschat, maar naar verwachting zullen er in 2016 goedkopere apparaten beschikbaar komen en zal dit opnieuw worden beoordeeld.

 

Het bestuur van Kennis zonder Grenzen is alle vrijwilligers die zich in 2015 hebben ingezet voor de stichting veel dank verschuldigd. Zonder hun inzet zou de stichting zich niet zo positief hebben kunnen ontwikkelen als nu het geval is geweest. De stichting doet niet aan materialistische cadeaus, maar roem voor de steun en het geduld van de vrijwilligers is zeker op zijn plaats. Tijdens activiteiten zijn vrijwilligers verzekerd volgens de landelijke regels. Het bestuur zegt verder dank aan de personen die zich hebben laten registreren in de kennis database. Ook bedankt het bestuur allen die een schenking of donatie hebben gedaan aan Kennis zonder Grenzen ten behoeve van de kennisoverdracht aan Burundesen of de bovengenoemde activiteiten.

 

2.  FINANCIEEL VERSLAG

 

De Stichting Kennis zonder Grenzen heeft als doelstelling:

• kennis over de Republiek Burundi in Nederland e.o. te vergroten,
• de uitwisseling van wederzijdse kennis tussen Burundesen en Nederlanders te bevorderen,
• deze kennis te benutten en te integreren t.b.v. het vergroten van de kans op individuele ontplooiing en zelfredzaamheid.

Het jaar 2015 wordt chronologisch doorlopen op de meest opmerkelijke gebeurtenissen, met verwijzing naar de Staat van Baten en Lasten en Balans.

 

Inkomsten:

• het hele jaar door zijn er veel boeken door individuen aangevraagd; in totaal zijn er in 2015 232 boeken gedoneerd.  Daarnaast zijn een aantal boeken geschonken als tegenprestatie.
• de voorzitter van de Stichting bezoekt een aantal medische congressen met een stand. Bekendmaking van Burundi en donatie boek ‘ Wij zijn allemaal Nomaden’ is succesvol.
• de Belgische NGO Artsen zonder Vakantie (AzV) -jaarvergadering in april in Brussel resulteert in de donatie van 29 boeken. Daarbovenop bestelt AzV in mei voor haar medewerkers / vrijwilligers nog eens 32 boeken.
• de NBD – (Nederlandse Bibliotheek Dienst ) Biblion doneert in april 11 boeken, tbv openbare bibliotheken.
• van TakaTuka, de financier van het vis-project, wordt in april de eerste betaling ontvangen van 2.064,- euro (geoormerkt).
• een 40-jarig huwelijk in mei levert 470,- euro aan fundraising op.
• de Lions Breda nodigt de voorzitter van KzG uit voor een lezing in oktober, hetgeen resulteert in 475,- euro aan boeken en donatie.
• PsyQ, een GGZ-organisatie voor expats, bestelt 11 boeken.
• de ‘Spullewaard’,  een organisatie van vrijwilligers in Zaltbommel, doneert 1.500,- euro voor een zeep-project  in Burundi (geoormerkt), en ontvangt een aantal boeken voor de vrijwilligers.
• aan het project koe / dier wordt 830,- euro gedoneerd (geoormerkt).
• van de Gemeente Hilversum wordt in augustus 400,- euro ontvangen als stimulans-subsidie. Dit bedrag is besteed aan de kosten van de huur van kramen op de vrije-tijdsmarkt en de winterfairs / kerstmarkten.
• de vrije-tijdsmarkt in Hilversum in september waar de Stichting staat met een kraam  levert door de slogan: ‘Kennis Gevraagd’ een tiental potentiële ‘kennishebbers’ op en positieve contacten met o.a.  de ‘Speelotheek’ en de ‘Wereldwinkel Hilversum’.
• TakaTuka (vis-project) doneert in oktober haar tweede termijn à 2.348,- euro t.b.v. het  project (geoormerkt). Hiervan wordt 2.000,- euro verstrekt aan de projectleider in Burundi. Het bedrag van 348,- euro blijft geoormerkt en zal na de verantwoording worden verstrekt.
• de marktkramen / stands op de ‘Winterfair’ in Laren en de ‘Kerstmarkt’ op Landgoed Zonnestraal in december leveren 375,- euro aan boeken-donaties op en geven daarnaast 2 extra inkomstenbronnen: een bedrijf in Almere bestelt 25 boeken als Kerstgeschenk voor alle medewerkers en onze ‘één euro actie voor internet in Burundi’ in Laren, op de laatste van de drie dagen, genereert 513,- euro.
• van de Hilversumse ‘Stichting Speel-o-theek’ is in december een grote hoeveelheid ‘overgebleven’ speelgoed verkregen ten behoeve van de kinderafdeling van het CNPK ziekenhuis in Burundi.
• een periodieke schenking van 5.000,- euro in 2015 is aanvullend op het vermogen van de Stichting KzG.

Totaal inkomsten: 19.241,- euro; waarvan 6.742,- euro aan geoormerkte project-inkomsten.

 

Uitgaven

Naast de reguliere kosten van de verzending van aangevraagde boeken zijn er een aantal bijzondere uitgaven:

(de cijfers tussen haakjes verwijzen naar de kolom in de bijlage: staat van lasten en baten en balans)

• de eindafrekening van de boeken door de uitgever: 1.500,- euro. (1)
• de kosten van de reis ter voorbereiding van een film over Burundi: 4.640,- euro; vlucht, visa, vaccinatie en werkdagen.(1)
• aanschaf koe a 500 euro (geoormerkt) t.b.v. de vrouwenkliniek van het psychiatrisch ziekenhuis in Bujumbura (CNPK) (4)
• aanschaf zeer grote hoeveelheid educatief speelgoed t.b.v. een nieuw gestarte kinderkliniek op het terrein van het psychiatrisch ziekenhuis CNPK in Bujumbura: 1.000,- euro. (4)
• onderhoud website: 543,- euro. (3)
• toekenning geoormerkte bedrag van 4.064,- euro t.b.v. visproject. (4)
• kosten kraamhuur op markten om Burundi en het boek ‘Wij zijn allemaal nomaden’ onder de aandacht te brengen: 472,- euro. (3)

Totaal uitgaven: 15.126,- euro.

Netto resultaat 2015  bedraagt 4.115,- euro.,

 

Balans

kortlopende schulden (5):

• bevat een bedrag van 2.178,- euro aan geoormerkte, nog niet bestede projectgelden,
• ook de rentekosten 2014/2015 over de langlopende lening (2) a 143,- euro zijn hierin opgenomen.

 

 

Bijlage: Staat van baten en lasten 2015