Financieel Jaarverslag 2019 en Toelichting op de Jaarrekening 2019

 

VERSLAG VAN HET BESTUUR

 

Op basis van de doelstellingen van Stichting Kennis zonder Grenzen (KzG) is het jaar 2019 zeer succesvol geweest. Na de oprichting in 2014 en een aantal incidentele projecten heeft het bestuur sinds 2016 gekozen voor een structurele projectmatige aanpak.

In het beleid voor 2019 stonden opnieuw twee elementen centraal, te weten

• opleidingen die leiden tot werkgelegenheid van kansarme jongeren, hetgeen relevant is vanwege de enorme werkeloosheid en de gemiddelde leeftijd in het land (65% van de bevolking is jonger dan 24 jaar; bron: World Food Programme);
• opleidingen die de geestelijke gezondheidszorg versterken, hetgeen noodzakelijk is vanwege de hoge ziektepercentages en de aanwezige co-morbiditeit van somatische en psychische ziektes, terwijl dit specialistische vakgebied in Burundi nagenoeg niet wordt onderwezen aan basisartsen en andere zorgverleners. Het aantal psychiaters is in 2019 gestegen naar 4 voor een bevolking van 12 miljoen personen (ter vergelijkng: In Nederland zijn dat er 3700).

 

De volgende activiteiten werden door KzG uitgevoerd:

• Realisatie van in totaal 20 bakkerijen in samenwerking met de lokale partner, de OPDE (Oeuvre humanitaire pour la Protection et le Développement de l’Enfant en difficulté). De eerste coöperatieve bakkerij voor 7 vrouwen en 7 mannen in Bujumbura Rural werd na een intensief proces van overleg en de eerste opleiding in 2016 gestart in januari 2017. De 19^e bakkerij is door de financiering van 8 bakkerijen in 2019 financieel gewaarborgd. De 20^e bakkerij is door een externe donor financieel gewaarborgd in 2020. Hiermee zijn in totaal 280 jonge mensen in coöperatief verband verzekerd van een inkomen en een zorgverzekering. In de dorpen in de heuvels zijn zij een voorbeeld voor zelfredzaamheid, inventiviteit, ondernemerschap, coöperatie en doorzettingsvermogen. De bakkerijen worden door de lokale overheden zeer gewaardeerd. De bakkerijen zelf proberen door nieuwe producten, het anders inrichten van de oven en door het gebruik van zonne-energie een bijdrage te leveren aan het milieu.
• Ondersteuning van de OPDE bij de verbetering van de eigen website in combinatie met het opleiden van stafmedewerkers om de website verder zelfstandig te onderhouden.
• Intensivering van kennis over en toepasbaarheid van psychiatrie in het CNPK (Centre Neuro-Psychiatrique de Kamenge) in Bujumbura in de vorm van bijscholing, gevalsbesprekingen, supervisie en werkbegeleiding bij de ontwikkeling van protocollen.
• Het opleiden van de volgende 14 lokale leraren in de mhGAP-methode, gecertificeerd door de WHO.
• Het opleiden van lokale 4 supervisoren in deze mhGAP-methode.
• Het in samenwerking met de lokale partner CNPK in de Burundese provincies superviseren van de opleiding van artsen, verpleegkundigen, psychologen en wijkzorgers op het gebied van psychiatrie, neurologie en psychosociale ondersteuning, gevolgd door structurele supervisies vanuit het CNPK. Sinds de start begin 2018 zijn zo in 9 Burundese provincies in totaal 26 leraren, 4 supervisoren en ruim 500 gezondheidswerkers opgeleid. De spreekuren in de provincies worden vervolgens geregeld bezocht door meer dan 100 patiënten.
• Het opleiden van 25 gezondheidswerkers van de UNHCR in Burundi met de mhGAP-methode ten behoeve van de vluchtelingenkampen in Burundi.
• Het opstarten van besprekingen met relevante lokale en internationale partijen om binnen een consortium, geleid door Memisa, in de volgende 4 Burundese provincies mhGAP opleidingen te verzorgen in het volgende jaar.
• Actieve participatie bij de tweedaagse conferentie ‘Mind the mind now’, georganiseerd in Amsterdam in oktober 2019 door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, over de opbouw van geestelijke gezondheidszorg in crisissituaties wereldwijd. Thema: ‘You can help spread the word so that everyone worldwide will recognise mental health and psychosocial support as a basic need’.

 

Fundamenteel staan voor KzG continuïteit, cultuur en effectiviteit voorop bij de projecten. Bepalend voor het succes is de continuïteit van de inspanningen en  het vermogen om binnen de bestaande cultuur intensief samen te werken met betrouwbare lokale partners. Dit vertaalt zich in continuïteit op lokaal niveau en een gedegen samenwerking met de OPDE en het CNPK. Een periodieke en langdurige aanwezigheid in Burundi van een vertegenwoordiger van KzG is helpend, net zoals structurele evaluaties dit zijn. Hierdoor wordt effectief gewerkt en kunnen met beperkte financiële middelen goede resultaten worden geboekt voor de doelgroepen. Zo worden er bij gesuperviseerde spreekuren in de provinciale ziekenhuizen waar de mhGAP-opleidingen hebben plaatsgevonden nu regelmatig ruim 100 consulten verricht.

KzG werkt niet met een beperkte tijdshorizon en realiseert succesvol de lokale inzet bij specifieke welomschreven en meetbare projecten.

In de loop van 2019 is Burundi het armste land ter wereld geworden (bron: Global Finance Magazine, 2 januari 2020). KzG werkt niet met microkrediet, omdat de rente veel te hoog is en de controle op aflossing te duur is. KzG financiert de bakkerij-opleidingen en –opstart uit eigen middelen – zonder terugbetalingsverplichting – via de verkoop van boeken en acties. Ten behoeve van de opzet van openbare psychiatrie, neurologie en psychosociale zorg worden additionele fondsen geworven. Hierbij wordt aangetekend dat beide lokale partners medewerkers beschikbaar stellen bij de arbeidsintensieve voorbereiding en uitvoering van de projecten.

Gaandeweg en werkende weg heeft KzG in de afgelopen jaren veel kennis en begrip verworven over Burundi, haar oude en de jongere historie en de actuele situatie. Dit maakt KzG voor het management van de OPDE en het CNPK en andere relevante partners tot een belangrijke gesprekspartner.

 

 

BELEID IN 2020:

 

Toegankelijke geestelijke gezondheidszorg:

In 2020 zal voor de 26 leraren en 4 supervisoren een structurele bijscholing worden verzorgd. Hiervoor zoekt KzG donateurs.

Gesuperviseerde spreekuren in de provinciale ziekenhuizen van de 9 provincies waar de mhGAP-opleiding werd gegeven worden met eigen financiering primair vanuit het CNPK en met een aantal leraren gecontinueerd.

Binnen een consortium van lokale en internationale partijen gaan de leraren en supervisoren in 2020 bijdragen aan de mhGAP-opleiding van zorgprofessionals in opnieuw 4 provincies. Deze opleidingen zullen net als voorheen plaatsvinden op alle niveaus, d.w.z. de provinciale ziekenhuizen, de gezondheidscentra en de wijkzorg. Hierna kunnen de opgeleide artsen, verpleegkundigen en psychologen stage lopen in het CNPK. Binnen het consortium is voor de uitvoering financiering van de EU beschikbaar onder de voorwaarde dat er geen budget naar de overheid gaat.

 

Opleiding en werkgelegenheid:

In de provincie Bujumbura Rural zijn 280 bakkers opgeleid en 20 coöperatieve bakkerijen gegarandeerd, waarvan het laatste kwart in 2020 in de uitvoeringsfase zal komen. De eerder opgestarte bakkerijen functioneren goed en hebben een positieve impact op de omgeving. Met de OPDE gaat worden gesproken over volgende opleidingsprojecten voor jongeren, gericht op kennis en zelfstandige samenwerking en het verwerven van een inkomen.

KzG houdt er rekening mee dat er in mei 2020 presidentsverkiezingen zullen plaatsvinden in Burundi. Dit kan het land mogelijk net als vijf jaar geleden destabiliseren. Om deze reden is de opstart van nieuwe opleidingsprojecten met de OPDE pas in de tweede helft van 2020 aan de orde. De beleidsontwikkeling staat wel gepland in de eerste helft van 2020.

 

 

FINANCIEEL VERSLAG

 

INKOMSTEN

 

1 Boeken

In totaal zijn 201 boeken verkocht met een totaal opbrengst van  € 4.589,-, met een onderverdeling naar ‘Een goede geest bestaat niet’ (131 exemplaren) en ‘Wij zijn allemaal Nomaden’ (70). Op basis van de verkoop-aantallen van 2018 en 2019 zijn de productiekosten en porti-kosten van ‘Een goede geest bestaat niet’ gecompenseerd door de opbrengsten.

In het in 2019 heropende KMMA in Tervuren (Koninklijk Museum voor Midden-Afrika) zijn beide titels in de museum-shop te koop.

 

2 Donaties

De eenmalige schenkingen in 2019 betreffen een grote donatie t.b.v. het psychiatrie-project door een stichting die reeds eerder KzG ondersteunde in het bakkerij-project. Daarnaast was er opnieuw een donatie door een kringloopwinkel uit Zaltbommel.

 

3 Giften

Periodieke financiële steun werd verkregen door een bijdrage van een filantropische stichting die reeds eerder het bakkerij-project ondersteunde. Daarnaast zijn er ook betrokken individuele partners die KzG periodiek ondersteunen.

 

4 Diversen

In het psychiatrie-project zijn de reiskosten van de vertegenwoordiger van KzG vergoed door een mede-financierende organisatie.

Daarnaast is door aanwezigheid op symposia, markten en festivals middels promotie van Burundi en KzG aandacht gevraagd voor dit vergeten land. In april was KzG aanwezig met een stand in Maastricht op het voorjaarscongres van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. In mei was zij actief met een stand op de i’Africa-markt in Hilversum, inclusief Burundese tambourinaires. Het jaarlijkse Hertme-festival in juli, waarbij Afrikaanse muziek en cultuur centraal staan, werd opnieuw door KzG-vrijwilligers ingevuld met een kraam waar aandacht werd gevraagd voor Burundi. In september werd een stand bemand bij het congres van De Jonge Specialist in Tiel.

In het kader van het vergroten van de bekendheid van Burundi en ‘fundraising’ zijn in 2019 interviews en lezingen gegeven en zijn publicaties verzorgd in/voor: War Trauma Foundation, Arts en Auto, de Jonge Psychiater, Locum Consult, Intellect-Transfer, Rotary Doctors Nederland, de Groene Amsterdammer, Altrecht, de Verwondering (KRO/NCRV), Gender en Duurzame Vrede en zijn blogs geschreven voor de Nederlandse Vereniging van Vrouwelijke Artsen. Ook werd deelgenomen aan de Nacht van de Dictatuur (de Balie) en aan de tweedaagse conferentie ‘Mind the mind now’.

 

 

UITGAVEN

 

5 Bakkerijen

In 2019 zijn 112 jonge mannen en vrouwen opgeleid tot bakker en zijn 8 bakkerijen gefinancierd en operationeel geworden in samenwerking met de OPDE. Door de vertegenwoordiger van KzG in Burundi zijn verschillende van deze bakkerijen bezocht en opnieuw blijkt de formule succesvol: samen met een lokale organisatie een project starten met selectie, begeleiding en evaluatie, wat wederom resulteert in een enthousiaste groep jongeren die een inkomen verwerven en als voorbeeld dienen voor de dorpsgemeenschap als het gaat over doorzettingsvermogen, innovatie, samenwerking en de positie van vrouwen cq gelijkheid (50/50).

Daarnaast is eenmalig een bedrag aan de OPDE toegekend om de eigen website te updaten; dit is ingebed in opleidingsprogramma voor stafmedewerkers van de OPDE.

 

6 Psychiatrie

Binnen het CNPK in Bujumbura is net als in voorgaande jaren psychiatrisch-specialistische deskundigheidsbevordering verzorgd, evenals begeleiding bij het actualiseren van professionele protocollen. Dit vindt onder andere plaats door middel van stafbesprekingen, theoretische lessen en gevalsbesprekingen, begeleiding van multidisciplinaire teams en supervisie bij consultaties op de klinische en poliklinische afdelingen.

Veel aandacht is besteed ook aan de opzet van openbare geestelijke gezondheidszorg. In dit kader zijn in 2019 nog eens 14 professionals opgeleid tot internationaal gecertificeerde leraren in de mhGAP-methode van de Wereldgezondheidsraad. Deze intensieve methode biedt relevante kennis en vaardigheden op het gebied van psychiatrie, neurologie en psychosociale ondersteuning. In totaal zijn er nu 26 lokale leraren. Ook zijn 4 Burundese professionals opgeleid tot supervisor in deze methode. In 6 provincies werden door groepen van steeds 4 leraren en 1 supervisor in totaal 300 artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners opgeleid.

Aan de artsen worden steeds ook extra modules in de mhGAP-opleiding onderwezen. Elke opleiding wordt afgesloten met het opstarten van een samenwerking tussen de verschillende disciplines in een provincies. Vanuit het CNPK zijn vervolgens de spreekuren in de provinciale ziekenhuizen en gezondheidscentra gesuperviseerd. Deze spreekuren worden geregeld bezocht door meer dan 100 patiënten, die voor behandeling of begeleiding worden gemotiveerd door opgeleide wijkzorgers. Voor de patiënten en hun families is psychiatrische behandeling, begeleiding en nazorg vaak een totaal nieuw gegeven dat hun leven verandert. Voorlichting over de behandelbaarheid van ziektebeelden is een eye-opener.

De kosten voor de mhGAP- opleidingen gaan grotendeels op aan studiemateriaal en reis- en verblijfskosten voor de deelnemers. De leraren ontvangen een zeer bescheiden salaris voor gewerkte dagen. De coördinatie wordt kosteloos verzorgd door KzG en het CNPK.

Ook zijn in 2019 leraren ingezet voor de opleiding van 25 artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners van de UNHCR ten behoeve van hun werk in de vluchtelingenkampen in Burundi.

 

7 Verkoopkosten

Dit betreft met name de huur van kramen en stands op markten en symposia.

 

8 Bankkosten

Naast de reguliere kosten zijn extra bankkosten gemaakt. Dit bleek te berusten op een fout van de bank. De kosten zijn begin 2020 door de bank terugbetaald.

 

9 Bestuurskosten 

Ook in 2019 zijn voor de betrokken en belangeloze inzet van de bestuurders en vrijwilligers van de stichting geen kosten gemaakt.

 

10 Eigen vermogen

Het eigen vermogen is in 2019 vanwege het in financieel opzicht negatieve resultaat (te weten € 7.028,-) gedaald van € 22.241 (2018) naar € 15.213,- (2019).